Από την ιστορία της Βιρμανίας[1]Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Βιρμανίας[2] από τους Ιάπωνες, τα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα της χώρας εξέφρασαν την ευχή για την πλήρη ανεξαρτησία της χώρας το συντομότερο δυνατόν.
Στις 17 Μαΐου 1945, η βρετανική κυβέρνηση δημοσίευσε μία «Λευκή Βίβλο» δια μέσου της οποία διακήρυσσε πως σκοπός της ήταν η σταδιακή εισδοχή της Βιρμανίας σε καθεστώς αυτοδιάθεσης και κυριαρχίας. Πρότεινε δε, την διατήρηση του θεσμού του γενικού κυβερνήτη, σύμφωνα προς το καθεστώς του 1935, έως τις 9 Δεκεμβρίου 1948 και την παράλληλη θέσπιση ενός «εκτελεστικού συμβουλίου» με περιορισμένη και προσωρινή εξουσία και εν συνεχεία την διεξαγωγή γενικών εκλογών για την ανάδειξη συνταγματικής Συνέλευσης (Βουλής). Η επαρχία Σαν[3] (χώρες Σαν), που η Ιαπωνία είχε παραχωρήσει στο Σιάμ[4] τον Ιούλιο του 1943 θα διοικούντο απευθείας από τον Κυβερνήτη έως ότου οι κάτοικοι της επαρχίας θα ήταν σε θέση να αποφασίσουν εάν επιθυμούσαν την ενσωμάτωσή τους στην Βιρμανία. Ο Βρετανός κυβερνήτης, Σερ Ρήτζιναλ Ντόρμαν-Σμιθ εγκατέλειψε τις Ινδίες και αποβιβάστηκε στην Ραγκούν[5] στις 17 Οκτωβρίου 1945. Πρώτη του ενέργεια υπήρξε ο ορισμός του εκτελεστικού συμβουλίου, όπως προεβλέπετο στην Λευκή Βίβλο. Σύντομα, τα μέλη της «Αντιφασιστικής, Λαϊκής Γραμμής για την ελευθερία», η οποία ηγείτο ο Β. Αούνγκ Σαν, εκτίμησαν πως η προβλεπόμενη από την «Λευκή Βίβλο» μεταβατική περίοδος ήταν υπερβολική, με αποτέλεσμα συνεχείς παραστάσεις διαμαρτυρίας ενώπιον του νέου γενικού κυβερνήτη Σερ Χιούμπερτ Ρέινς, την ώρα που η αντίσταση εξακολουθούσε από τους «Ντακουά» και ομάδες ανταρτών.
Υπό την πίεση αυτή ο κυβερνήτης Άτλη αποφάσισε, τον Ιανουάριο του 1947 να προσκαλέσει στο Λονδίνο αντιπροσωπεία των Βιρμανών πολιτικών αρχηγών. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν στις 13 Ιανουαρίου και κατέληξαν στο Αγγλο-Βιρμανικό σύμφωνο της 27ης Ιανουαρίου. Η συμφωνία προέβλεπε την εκλογή, τον Απρίλιο του 1947, σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα του 1935, μιας Βιρμανικής συνταγματικής Συνέλευσης (Βουλής). Οι εξουσίες του εκτελεστικού συμβουλίου επαυξήθηκαν σε βαθμό που να το καταστήσουν ισοδύναμο με προσωρινή κυβέρνηση, την οποία η Βρετανική κυβέρνηση αντιμετώπιζε «όπως και μία κυρίαρχη κυβέρνηση». Η Βιρμανία εκπροσωπείτο στο Λονδίνο σε επίπεδο ανωτέρου αξιωματούχου η δε Αγγλία υποστήριζε την ανταλλαγή διπλωματικών αντιπροσωπειών μεταξύ της Βιρμανίας και των υπολοίπων κρατών, καθώς και την βιρμανική υποψηφιότητα ένταξής στα Ηνωμένα Έθνη, το συντομότερο δυνατόν. Ο Βρετανός ανώτατος διοικητής στην Βιρμανία υπάχθηκε ταυτόχρονα στον κυβερνήτη και την βιρμανική κυβέρνηση. Στις παραμεθόριες περιοχές, θα προηγείτο διαβούλευση με τους ντόπιους πληθυσμούς πριν από την οριστική υπαγωγή και προσάρτησή τους στην Βιρμανία. Από την άλλη πλευρά, τον Φεβρουάριο, ο Αούνγκ Σαν συγκάλεσε συνέδριο στην Πανγκλόνγκ με εκπροσώπους των μειονοτικών πληθυσμών, κατ’ εκτίμηση περισσότερο φιλοάγγλους και λιγότερο φιλικά διακείμενους απέναντι σε μία βιρμανική κυβέρνηση (Σαν, Σιν[6], Κασίν[7]. Οι μόνοι που δεν προσυπέγραψαν ήταν οι Καρέν), με στόχο να τους προσελκύσει να συμμετάσχουν στις εργασίες της καταστατικής συνέλευσης. Οι συμφωνία αυτή υπήρξε μεγάλη επιτυχία της Λαϊκής Γραμμής του στρατηγού Αούνγκ Σαν. Η αντιπολίτευση, υπό τους Ου-Σάου[8] και Μπα-Μάου, σε εκδήλωση διαμαρτυρίας, αρνήθηκε να κατεβάσει υποψηφίους στις εκλογές της 9ης Απριλίου 1947. Τα αποτελέσματα των εκλογών έδωσαν πλατιά πλειοψηφία στην Αντιφασιστική Λαϊκή Γραμμή (191 έδρες σε σύνολο 210). Στις 16 Ιουνίου η Συνέλευση ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Κυρίαρχης Δημοκρατίας της Βιρμανίας. Ουσιαστικά διακήρυττε την άρνηση ένταξης της Βιρμανίας στην Κοινοπολιτεία. Στις 19 Ιουλίου, έξι υπουργοί, ανάμεσά τους και ο Αούνγκ-Σαν, δολοφονήθηκαν κατά την διάρκεια επίθεσης. Ο αντιπρόεδρος της Γραμμής, Θάκιν-Νου, τον διαδέχτηκε στην προεδρία.
Στις 25 Σεπτεμβρίου, το βιρμανικό σύνταγμα ψηφίστηκε, αναγνωρίζοντας ευρεία αυτονομία στους Σαν, τους Κασίν και τους Καρέν. Μία Αγγλο-βιρμανική συνθήκη, υπογεγραμμένη στις 17 Οκτωβρίου, αναγνώρισε την πλήρη ανεξαρτησία της Βιρμανίας, η οποία θα έπρεπε να παύσει να αποτελεί μέλος της Κοινοπολιτείας. Ένα, επιπλέον, στρατιωτικό σύμφωνο υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών στις 6 Ιανουαρίου 1948. Τα βρετανικά στρατεύματα θα αποσύρονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο βιρμανικός στρατός θα εκπαιδευόταν από βρετανούς εκπαιδευτές. Η Βιρμανία θα παρείχε στις βρετανικές δυνάμεις που θα κατέφθαναν «σε συνδρομή και βοήθεια» της Βιρμανίας η οιασδήποτε χώρας μέλους της Κοινοπολιτείας, κάθε δυνατή εξυπηρέτηση. Παρά την έντονη αντίδραση του Τσώρτσιλ, του οποίου ο πατέρας λόρδος Ράντολφ Τσώρτσιλ είχε επιτύχει το 1886 την προσχώρηση της Βιρμανίας [στην Κοινοπολιτεία], η συνθήκη της 17ης Οκτωβρίου επικυρώθηκε από την Βουλή των Κοινοτήτων με 288 υπέρ και 114 κατά. Η Αγγλία υπαναχωρούσε από απαιτήσεις ύψους 15 εκατομμυρίων $ σε αντάλλαγμα για την εγγύηση και προστασία των εμπορικών και βιομηχανικών της συμφερόντων. Το νέο κράτος σύντομα κυλίστηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Η κυβέρνηση είχε να αντιπαλέψει ταυτόχρονα ενάντια στους κομμουνιστές και στους Καρέν που διεκδικούσαν ευρύτερη αυτονομία. Το 1946 αυτοί είχαν ζητήσει από την Αγγλία τη δημιουργία κράτους, ανεξάρτητου από την Βιρμανία και μέλους της Κοινοπολιτείας, σε αποζημίωση των σημαντικών υπηρεσιών που [οι Καρέν] είχαν παράσχει στον αγώνα κατά της Ιαπωνίας. Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός Θακίν-Νου διακήρυξε πως η Βιρμανία «επιθυμούσε να προσχωρήσει την Σοβιετική ιδεολογία» (13 Ιουνίου 1948). Όμως αυτή η κίνηση συνδιαλλαγής με τους κομμουνιστές δεν απέδωσε καρπούς. Το αποτέλεσμα ήταν, στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν το 1949 μία μεγάλη σύγχυση, η οποία επιδεινώθηκε το 1950 με την παρουσία στον βορρά της χώρας εθνικιστικών κινεζικών δυνάμεων, γεγονός που προκάλεσε τις έντονες διαμαρτυρίες της κυβέρνησης του Μάο Τσε-Τουνγκ.
[1] Ζαν-Μπατίστ Ντυροζέλ, «Διπλωματική ιστορία από το 1919 έως τις μέρες μας» [histoire diplomatique de 1919 a nos jours], σελ. 539-540, εκδόσεις dalloz, Paris 1990, [Η μετάφραση, από τα γαλλικά, του εν λόγω αποσπάσματος έγινε από τον Ιωάννη Λιάκουρα].
[2] Σημερινής Μυανμάρ
[3] επαρχία Σαν: βρίσκεται στα ανατολικά της χώρας, στα σύνορα με την Ταϋλάνδη
[4] Σιάμ: η σημερινή Ταϋλάνδη
[5] Ραγκούν: πρωτεύουσα της Βιρμανίας, σήμερα Γιανγκόν
[6] οι Σιν κατοικούν την ομώνυμη επαρχία στα Δ – ΒΔ της χώρας.
[7] Επαρχία Κασίν: βρίσκεται στα βόρεια της χώρας.
[8] Ο Ου-Σάου υπήρξε αιχμάλωτος των Άγγλων από το 1942 και κρατείτο στην Ουγκάντα. Απελευθερώθηκε το 1946 και αποτέλεσε μέλος της αντιπροσωπείας που προσκλήθηκε στο Λονδίνο. Αρνήθηκε να υπογράψει το Σύμφωνο της 27ης Ιανουαρίου 1947.
